Analizë “E madhe është gjëma e mëkatit”, Mitrush Kuteli.

E madhe është gjëma e mëkatit është konceptuar si një hipertekst, por vëmendja jonë do të përqëndohet tek parateksti dhe nërtekstoria. Ajo është punuar prej 2 legjendash të dëgjuara në Pogradec. Burimi,pra I përket krijimtarisë gojore dhe kjo detyron së pari pallafaqimin me shkrimet e shenjta me lëndë të gjërë mustiko-religjore.

Parateksti

Kjo vepër është cilësuar si një vepër kushtuar tmerrit të jetës. Tregimi është thurur nën vellon e tejdukshme të legjendës. Hasim këtu legjendën e hebreut shëtitës. Gjatë transmetimit legjenda është pasuruar me variante nga më të larmishmet.

Ndëshkimi me mosvdekje haset në tekste të tjera të traditës mistiko-religjoze.

Mosvdekja fizike shfaqet si sfidë e vazhdueshme në traditën ezoterike, magjike e alkimike.

Kuteli ka shfrytëzuar legjendën hebren shëtitës si paratekst për 3 arsye:

Kemi një tekst të përhapur gjërësisht në njohjen e drejtpërdrejtë nga ana e autorit.
Thelbi religjoz I shkon rrëfimit
Legjenda në fjalë ka shërbyer si zanafillë tekstesh për shumë autorë.

Ndërtekstoria :

Kemi = ndërtekstori eskplicite

= ndërtekstori implicite

Në rastin e pare tekstet identifikohen lehtë. Në rastin e dytë bëhet fjalë për tekste me burim të paidentifikuar direkt.

Analogjitë me shkrimet e shenjta të krishtera ndahen në:

Situata të përafërta
Situata të njëjta.

-1) Tat Tanushi si mjeshtër i gdhendjes së kovave të shenjta në traditën religjoze të krishtere është një mjeshtëri që I takon shenjtëve, Shën Llukës.

-2) Ecja mbi ujë e Kolijes ngjan me ecjen mbi ujë të Krishtit dhe Shënpjetrit.

-3) Tati nuk vdiste cfarëdo që të bënte, kjo lloj cudie ndeshet në jetën e shenjtorëve që martirizohen për krishtin. Ato nuk vdisnin nga torturat, nuk ndiejnë dhimbje. Kemi shembullin e mortirizimit të shën Sofive.

-4)Tati mbyllet në shpellat e Zaumit e tillë përshkruhet jeta e shë Onufritn5 shkretëtirën egjipitine

-à Simbolete e njëjta që janë në sinkroni të plotë:

Drita e cila është symbol universal I hyjnores dhe shpirtërores. Ajo I kundërvihet errësirës, territ. Ajo është përcuesja e iluminizmit.
Numrat shfaqen si elementë me simbolikë të forte.Siaps pitagorës numrat janë celësi I harmonisë së kozmosit, simbole të rendit hyjnor.

àNumri 3 ka simbolikë të rëndësishme në besime të ndryshme. Treshi ndan po aq sa bashkon.Në besimin e krishterë është trimiteti I shenjtë. Ky numër zë vensin e pare për nga rëndësia.

àNumri 7 ai vjen për nga rëndësia pas 3. Ai shpreh përkryerjen dhe ekujlibrin e përsosur. Ai përkufizon bashkësi të plota dhe madhore.

àNumri 40 është numri I kreshmës, proves, izolimit, madje dhe ndëshkimit.

Edhe në folklorin shqiptar numri 3,7,40 janë pjesë e rëndësishme :

Në tekst hasim edhe elemente erotikë (pjergulla)

Mosvdekja kjo temë jo rrallë edhe n5 floklorin tone.
Ndritja e kohës, pasojë kjo e vullnetit të mbinatrshëm të qënjeve nutologjike
Jeta sillet jashtë normalitetit “Kasha biblike”

Prania si mungesë / mungesa si prani.

Kur u skkrua kjo vepër shoqëria ishte në një periudhë ndryshe radikale.
Konteksti që paraqe kjo vepër me kontekstin e situates kur shkruhet dëshmuan qartë se autori ishte I vetëdijshëm që ky do të ishte një tekst mungesor në receptim.
Bahkëlidhja autor/ tekst është shumë intime si në ditar.
Tat Tanushi dënohet me prani të përjetshme. Kuteli është në prag të arrestimit, me mundësi të pakta botimi. Kuteli “është duke mos qenë”.