Analizë e komedisë ” Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër” të A. Çajupit – Tutoriale Shqip Falas

Pamje e parë: Burrë e grua*)

(Është natë. Brënda në një odë për të fjetur, zoti Vangjel e zonja Tanë bëhen hazër për të rënur. Në fund të odës ndrit një llambë afër shtratit.)

Tana
Dëgjo, burrë…

Vangjeli
C’ke, moj grua?
T. (Rënkon.)
Jam sëmurë.

V.
Që kur! Ç’thua?

T.
Ç’them? Ja them që jam sëmurë,
koka më digjet si furrë,
s’e keshë pësuar kurrë.

V.
Po tani, vallë, ç’pësove?
Më duket se u ftove;
gjithë natën u zbulove
dhe s’më lë fare të flërë!

T.
Gjithë ditën ç’keshe bërë?
Ti për bar e për dru s’vete
dhe qahesh se nukë flete?
Tërë ditën ngas qetë
dhe drek’ e darkë bëj vetë,
gjithë puna përmi mua!

V.
Përse të kam marrë grua?
Gratë për punë po janë.

T. (Qesëndis.)
Edhe burratë të hanë
dhe të rrinë nat’ e ditë!

V. (Me inat.)
Mos më bën të të godit.
se zakonë s’e harrova,
sonte shumë të durova.
Nga hunda s’më heq dot kurrë,
se nuk’ jam si çdo burrë!
Jam shqipëtar i vërtetë,
do të bëj si dua vetë!
Ç’ke që s’pushon duke qarë?
Nga une ç’të ligë ke parë?
S’të kam lënë si të tjerë,
Vetëm, të shkret’ e të mjerë.
Nukë ika kurrë nga fshati,
eja, s’të shkoi inati?
Ngreu të biem të flëmë
dhe këto fjalë t’i lëmë.

T.
Bjer e fli, mua s’më flihet.

V.
Nesër, porsa që të gdhihet,
do t’dërgoj djalën me vrapë
të bjerë jatronë1) prapë.

T.
Cinë jatro?

V.
Adhamutnë.2)

T.
S’e shoh dot me sy çifutnë,
as për mace s’i vë besë!

V.
Le. moj grua, ta thërresë,
kokën mund të ta shërojë.

T.
Nuk’ e dua të më shojë!
Të bukur jatro që gjete!
Më p’hair të ruaj qetë.

V
Mos kuvëndo kështu, moj grua.

T. (Me inat.)
Nuk’ e dua, nuk’ e dua!
Pse s’shëron gruan e tij?
Se nga ajo ha e pi. ..
Ndaj e mori me një sy,
i dalçinë që të dy.

V
Ç’jatro të të bie unë?
Mitrua s’është këtunë,
dhe Naum kokëshiniku
këtejë natën iku. . .
Në vende të tjerë vanë,
këtu vetëmë na lanë,
ikn’ e muarë Misirë,
u hante koka për brirë

T.
Prapa diellit të venë,
se çnderuan mëmëdhenë,
s’jam sëmurë për jatrua,
se s’më ka gjë koka mua,
Po të më ndëgjosh një fjalë.

V.
Folë, ç’do të thuash vallë!
Do t’më lësh dhe sot pa gjumë?

T.
Kemi ara, vreshta shumë. . .

V.
Të gjitha ç’duhen i kemi,
si do zot vetë jemi;
si ne s’ka shumë të tjerë.

T.
Sa qe e ndyera vjehrrë,
pas takatit pleqërisë,
bënte punët e shtëpisë,
dhe kur ktheneshë nga ara,
gjejë darkënë përpara.
Po tani, ç’të bëj më parë,
në vrështë të jem a nd’arë?
Të të bëj dhe drek’ e darkë?
Tani s’mund, se jam më plakë.

V.
Plakë? S’je plakë, moj grua,
po je ashtu si të dua.

T. (Me të lutur.)
Të të vijë keq për mua:
punëtë janë të rënda,
S’punoj dot jashtë dhe brënda.
Puno sa të duash vetë
arat jepi me të tretë
Kjo punë s’bënetë kurrë,
po djali na u bë burrë.
Ndaj të lutem ta martojmë,
erdhi dita të gëzojmë.
Ne pa nuse pse të rrimë?
Kur të kem nusenë ndihmë,
punëtë bënenë vetë,
nukë rrojmë me jetë!
Pse s’më flet?

V
Ç’të them, moj grua?
Çuditem me ç’fjalë thua!
Katërmëdhjetë vjeç djalë
do ta martosh?

T.
Sa jam gjallë,
dua të gëzoj si mëmë!

V.
Eja të biem të flëmë.

T.
T’i ç’më thua, u ç’të them!
Sikur kemi shumë djem!
Me Gjinë mbeti kjo derë.

V.
Qasu të të bëj të tjerë,
të pjellç, pa mbushurë moti…

T. (Duke qarë.)
Me fjalë je shum’ i zoti.

V.
Ç’ke që qa prapë taninë?

T. (Me lot.)
Ku të mos qaj un’ e mjera?
Une të flas me perëndinë,
ti më flet fjalë të tjera!

V.
Eja moj grua nër mënde.

T.
Çuditem me kokën tënde.

V.
Sado qave, ngreu bjerë.

T.
S’je baba si të tjerë!
Thuajmë, për perëndinë,
pse s’do ta martojmë Gjinë?

V.
Ësht’ i vogëlë, moj Tanë!

T.
C’thua! Pa shikoi shtanë
bota nukë shonë vjetë.
Shihe sa mori përpjetë:
duketë njëzet vjeç djalë,
kur hipën e bredh me kalë.
Me mua kur u martove,
sa vjeç jeshe, mos harrove?
Tani për djalënë tonë
do të ndërrojmë zakonë?

V.
Mos kërko ç’bënim njëherë,
Po shiko ç’bëjnë të tjerë:
Shiko bejnë rrënjëdalë,
nukë ka dhe ai djalë?
Kur i thashë ta martojë,
«Le të bëjë si të dojë,
s’më ha malli për tim birë,
u për vete të rroj mirë”
më tha dhe më ktheu kratë.

T.
I muarë mëntë gratë!
Të bukur njeri që gjete!
Ai të kish mënt për vete,
nukë shkretonte shtëpinë,
s’kish marrë porropotinë!
Mëndjeprishur, zemërligu,
la të shoqenë dhe iku!
E zeza grua se ç’hoqi’.
Njëzet vjet e la i shoqi
dhe në pleqëri s’e poqi,
(Të mos arrij’ të kish ardhë!).
nukë pa ditë të bardhë:
nat’ e ditë duke qarë
nga turpetë që kish parë.
E mba mënt ç’grua ka qënë?
S’kishe shoqe në vënd tënë:
e nderçme, zëmërmirë,
punoi e rriti të birë.
Ka qenë grua për mbretnë.
burri s’ja diti kimenë.
Dhe tani në pleqëri,
dashuri më dashuri!
E gjetë nga perëndia,
se prishi shtëpin’ e tia!
Gruaja vdiq nga qederi!
Këtë kërkonte dhe derri:
tani mban disa të tjera,
i vaftë shpirti në ferral

V.
Pse kuvëndon kështu, moj Tanë?
Njerezit e mëdhenj kështu e kane:
njerezit e tyre i mundojnë
duan ata q’i lëvdojnë.

T
Në bëjnë kështu të mëdhenjtë,
djalli t’i marrë për jetë!
Beu djalën ta martojë!
Me sy nukë do ta shojë,
se në turpe do të rrojë,
si ka rrojturë ngaherë!
Dhe guxon e mson të tjerë!
Ka lojturë nga fiqiri.
Një ditë më thosh i biri:
“Baban’ e mirë nderoje,
baban’ e lik duroje”
Do të bëhet djal’ i mbarë,
se me mëmënë ka gjarë
Po në ngjaftë me babanë. ..

V
Minji gdhietë, moj Tanë!
Tani lë bejnë mënjanë
dhe hajde të flemë pranë,
eja se më mori gjumi. (Shtrihet.)

T.
Dhe mua më marrtë lumi!

V.
Pa dhe nesër kuvëndojmë

T.
Djalënë do ta martojmë?

V.
Pa të shomë. . .

T.
Ço të shoç?
Nukë do të më ndëgjoç!
Ndëgjo dhe mua një herë.

V.
Të ndëgjoj, po hajde bjerë.

T.
Të vi, po të më apç fjalën,
që do të martojmë djalën.

V.
Puna, s’bënet me një natë,
do menduar gjer’ e gjatë.

T
Ç’do menduar, pa më thua?

V.
Ç’vajzë do t’i apëm grua?

T.
Mos e ki këtë qeder:
djalën tënë kush s’e merr?
Kush nuk’ e do Gjinon tim,
q’është nga trimat më trim?

V.
Trimërinë s’ja nxë dheu!

T.
Nukë është si djalë beu. ..
po ësht’ i mir’ e i mbarë,
kush ta rrëmbejë më parë.
S’është ndonjë djal’ i mbetur
unë nusen ia kam gjetur.

V.
Ja ke gjetur! Po ç’e thonë?

T.
Çupën e gjitonit tonë.

V.
Cinë çupë, Marigonë?
Çupën e zotitë Kore?

T.
E bukur e .punëtore.
Mos e pyet ç’grua është!
Si për ara dhe për vrështë,
pun’ e saj s’gjëndet në jetë,
Punon vetëmci sa dhjetë!
Nukë them mirë? Ti ç’thua?

V.
Në do të më ndëgjosh mua,
Gjini Katonë të marrë,
të bëhem krushk me korçarë. . .
Ara, vreshta shumë kanë.

T.
Ti pse s’e do Marigonë?
Ajo nuse bën për mua.

V.
Po ësht’ e madhe, moj grua.
Njëzet vjeçe!…

T.
Kaq e dua,
nukë marr nuse për sisë,
po për punët e shtëpisë;
të dijë të ngasë qetë,
se nukë mund t’i ngas vetë,
të na bëjë dru nga mali.

V.
Mirë ti, po ç’thotë djali?
Gjini me të do të rrojë.

T.
Doemos që do të dojë!
Pse kuvëndon kshtu, mor burrë?
Pyeten fërnija kurrë?
Ta martojm’ ashtu më rruash.

V.
Moj grua, bën si të duash
dhe më qafë t’i kesh vetë!

T.
Em këtu, em n’at jetë!. . .
Nesër do t’vete të bluaj,
të shëtunë të gatuaj,
të diel të bëjmë dasmë,
gjithë miqtë t’i gërshasmë (Qan).

V.
Tani pse qa?

T.
Qaj nga gazi,
më shpëtove nga marazi.
Tani do të bënem vjerrë!

V.
Shuaj dritën dhe shko bjërë.
(Të dy bien të flënë në shtrat. Perdja mbyllet.)

Pamje e Katërt; Dit’ e Dasmës

(Ndë odë të krushqet, sofra plot me mish të pjekur m
hell. Burra, gra, çupa, djem, këndojnë a hedhin valle.
Çoku kërcet ndonjë pushkë. Burrat e shtrojnë me dolli,
dhëndri rri më këmbë, dhe dy a tri trima qerasin kru,-
shqit pas urdhërit “dollibashit”. Këto të gjitha bëhenë
më darkë.)

I.
Gratë vetëm:

A të pëlqen nusia,
more djal’ o lulia?
Ësht’ e mir’ e shoqe s’ka,
m’e mirë nga gjithë na.
Nusia si zogë deti,
sikur është bijë mbreti.

Gra e burra bashkë:

Ç’mirë ja bëm’ krushkësë,
q’i muarm të bijënë,
atë më të mirënë,
Maro gjeraqinënë.

Burrat vetëm, në valle:

Moj unaza rreth me ar,
per grua do te të marr,
gjithë të kanë nakar.’)
nakar le të kishninë,
sa të mos pëlcisninë.
Moj unaza rreth flori,
gjithë të kanë zili,
se do të të marr ndë gji.
Zili le të kishninë,
sa te mos pëlcisninë.

(Burrat rrinë përdhe të pinë me dolli.)

Nuni:
Djalë, bjerë,
shtjerë verë
shtjerë, shtjert–
në të tjerë.
Pini vere,
mor të mjerë,
se qederë
do tua nxjerrë.

Gjithë burrat:

Kush e pi këtë dolli?
Zoti nun me trimëri,
i gëzofshim më shtëpi!

Nuni te prifti:
0 prift, të kam gjetur!
Pa pirë ke mbetur,
të gjej me kupë me verë
lë ëmbël si shqerë.

Prifti
Tek unë mir’ se të vish.

N.
Këtë ta dish e ta pish
për shëndet të dhëndërit,
që rri më këmb’ e dremit.

Gjithë tok
Shëndet të mirë të ketë,
të trashëgohet për jetë! (Kërcet
një pushkë).

P. (Te nuni)
Zoti, nun, mir’ se më erdhe!
Po verën pse na e derdhe?

N. (Te prifti)
Mir’ se të gjeta, uratë,
të kesh jetënë të gjatë.
Kupën e piva me fund
dhe më tutje, mo e tund.

P.
S’e pi dot, jam prift njeri.

N
Të di, uratë, të di. . .

P.
Kur e bën emërë vete
pike në kupë mos mbete!
Ti që vure sot kurore,
pagezofsh edhe me dore,

Gjithë tok
Nuni që vuri kurorë
pagezofte e me dore
urdher, o nun se jam plak
të lutem, bëmë konak.

N
Konak? Gjej Vangjel’ e shkretë.

P
Këtë kërkojë dhe vete’
Vangjel, e mira të gjete.

V
Me një kupe ç’do të jetë?

P.
E di mirë kush martonet?
Djali të të trashëgonet.
Do ta pi pas urdherit,
shendet te dhëndnt!

Gjithë tok
Dhëndëri të trashëgonet,
të gëzonet e të shtonet!

V
S’e pive të tër’ uratë!

P.
Përmbys e ktheva, s’e patë?

V.
0 prift, mirë se urdhërove,
rrofsh e qofsh që më nderove!
Dhe dollibashi na rrofte,
dhëndëri ju trashëgofte’
Gëzofsh dhe në dere tende’.

N
Dhe zoti të dhëntë mënte!. ..

V.
Unë verën s’e kam pirë
që të mos kuvëndoj mirë.. .
Po dilni, paskam mënt pak,
të lutem bëmë konak.

N.
Ç’konak kërkon të më thuash?

V.
Dërgomë ku do të duash!

N.
Zotnë Brodanë të gjësh
dhe si të duash të bësh!

V.
0 zoti Brodan, të gjeta!

B.
Mir’ se erdhe, t’u ngjatë jeta’

V.
Këtë kupëzë, ta dish,
për dhëndërin plot ta pish.

Gjithë tok
Dhëndëri shumë të rrojë,
jetë të mirë të shkojë!

B.
Zotrote që gjete mua,
më shtëpi ta paça hua!
Dhe dollibashi me nder,
u bëftë dhe vetë vjehrr
dhe rroftë sa shkëmb’ i malit.

N.
Gëzofsh më dasmë të djalit!

B.
Ku do t’më dërgosh të pshtetem,
se do të pi e mos dejtem.

N.
Ecë pshtetu te Abazi,
s’ka pir’ e ju tha gurmazi.

B.
Të gjeta, Abaz i mjerë!

A.
Kshtu të më gjesh kurdoherë!

B.
Këtë kupë do ta kthej
për shëndet të këtij bej.
(Rrëfen dhëndërin.)

Gjithë tok
Me nuse të trashëgonet,
nga e liga të mergonet!

A. (Te nuni)
Dollibash, të qofsha falë,
zoti të faltë një djalc’

N.
Rrofsh e qofsh!

A.
Kush më ka gjetur?

N.
S’e ndëgjove? Keshe fletur?
Të ka gjetur Brodan Duni.

A.
Më ke gjetur, thotë nuni,
të gjet’ e mira përjetë,
të rrosh sa të duash vetë.

Gjithë
S’mba mënt? U deje pa pirë?

A.
Dhe në mos kuvëndoj mirë,
un, i mjeri jam çoban;
sos jam, i ziu, në stan,
dhe sos jini dhën e dhi,
të di për cinë të pi.

N.
Ky është shëndet i parë,
për dhëndërin, mor i marrë.

A.
Sa malet, o nun, të rrosh!
Tani ku do t’më dërgosh’;
Se dua të pi një verë.

N. (Numëron)
Një, dy, tri,. . . s’ka më të tjcrë.

A.
Numuroi dhëntë mirë.

N.
Le të kollet kush s’ka pirë…
Me mua, zoti Abaz.

N.
Të gjeça kurdo me gas.
Këtë kup do ta pi
për shëndet. të dhëndrit të ri.

Gjithë tok.
Shëndet të mirë të ketë
dhe të gëzojë përjetë!
I zot’ i shtëpisë rroftë
dhe djali ju trashëgoftë!

(Soset dollia dhe prifti ngrihet e zë vallen me burra,
duke kënduar).

Do të them një këngë vetë,
këngë prifti të vërtetë,
rroftë vështi dhe dhëria,
rroftë vera dhe rakia,
q’i ka bërë përëndia.
Se dhe zoti Krisht një herë
mori uj’ e bëri verë.
Moj verë, burim i gjakut,
gaz’ i djalit e i plakut!
0 raki, moj bukuroshe,
që na hedh qoshe më qoshe!
Se ç’bën vera e rakia,
pin’ e dejen trimëria,
sa vjen rotullë shtëpia!
Det i madh e det i gjerë,
pse s’të bëri zoti verë,
se do ta pinim pa blerë?

(Është natë: krusliqit zën’ e ikin duke uruar mëmën
e dhëndërit, zonjën Tanë, që është shumë e gëzuar.)

N.
Të të trashegonen!

B.
Si bletë të shtonen!

A.
Me jetë t’u rrojnë!

P.
Dhe t’u pleqërojnë!

T.
U paça, të rroni,
gjithë të gczoni!

(Një nga nje ikin të tërë dhe mbeten vetëm ndë odë
Tana me djalë e me nuse.)

T. (Tek i biri)
Rri me nusen, djalë,
dhe doli dy fjalë,
të mos ketë frike.

Dhendëri (i thotë s’ëmës)
Ngreu mëm’ e ikë.

(Tana ikën.)

(Dhëndri me nusen mbeten vetëm)

DH.
Lozëm ndonjë lodër?
Të dua si motër.

N.
Ç’motër më ke mua,
o lum’ e përrua?
Ti më more grua.

Dh.
Pse u zemërove
dhe u hidhërove?
Kur s’lot ndonjë lodër,
s’të dua si motër,
të dua si mëmë!
Po hajde të flemë,
se më mori gjumi.

N.
Fli të marrtë lumi!

Si dramaturg Çajupi i dha përmbajtje e formë të re dramës në letërsinë e rilindjes. Ai mbahet si një ndër themeluesit e komedisë shqiptare. Dy komeditë e tij, “14 vjeç dhëndër” dhe “Pas vdekjes” i bashkon këndvështrimi realist, kritik dhe humori i mprehtë popullor. Në komedinë “14 vjeç dhëndër”, ai sjell një skenë nga jeta e katundeve malore të Shqipërisë së jugut. Me anë të humorit ai godet zakonin patriarkal të martesave në moshë të re. Me “14 vjeç dhëndër” Çajupi krijon komedinë realiste të zakoneve. Kjo vepër ka hyrë në fondin klasik të veprave komike, për shkak të humorit të këndshëm, të gjuhës plot kolorit popullor, të personazheve dhe shkathtësisë së dialogut. Situatat komike e ngjarjet që paraqet autori ngjajnë si skena të marra nga jeta e përditshme. Ato janë paraqitur me realizëm, thjeshtësi dhe natyrshmëri.

Në gjininë dramatike përfshihen ato vepra që shkruhen me qëllim që të vihet në skenë dhe të interpretojnë aktorët. Autori fshihet pas personazheve vepruese që flasin nëpërmjet dialogut ose monologut. Llojet e hershme të kësaj gjinie janë tragjedia dhe komedia, të shkruara në vargje. Sot, përgjithësisht dramat shkruhen në prozë.

Komedia ka në bazë qesharaken dhe komiken. Ajo synon të thumbojë vese njerëzore të individit duke shprehur tolerancën dhe mirëkuptimin për të. Komedia nuk e kapërcen kufirin, kështu që nënkupton vetëm një përqeshje pa të keq e që në radhë të parë ka për qëllim nxitjen e gazit dhe humorit.

Komedia (greqisht komo – gazmor dhe ode – këngë)

Komedia merret me punët e klasës së mesme; qytetarëve dhe borgjezëve.

Personazhet

Vangjeli – plak i pasur

Tana – gruaja e tij

(Tana dhe Vangjeli janë bërë pjesë e personazheve realistë më të goditur të letërsisë sonë të traditës.)

Gjini – djali i tyre

Marigoja – nuse e tyre

Zonja Kote – kushërira e Tanës

Prifti, nuni, Abazi, zonja Briri – lehona.

Struktura

Komedia e vjershëruar “14 vjeç dhëndër” përbëhet nga 4 skena ose pamje siç i quan Çajupi.

Pamja e parë – burrë e grua

Është natë. Vangjeli dhe Tana bëhen gati për të fjetur dhe zhvillohet një bisedë mes tyre.

Pamja e dytë – në mulli

Brenda në një mulli dy gra po presin të bluajnë, këto janë Tana dhe zonja Kote. Kjo e fundit kërkon të bluajë e para, por Tana nuk e lë.

Pamja e tretë – urime

Në një dhomë është zonja Briri që po gatuan gjellën për të ngrënë dhe hyn Tana për ta uruar. Ajo është lehonë dhe ka frikë mos e marrin më sysh dhe shtrihet pranë foshnjës.

Pamja e katërt – dit’ e dasmës

Në dhomë janë krushqit, sofra është e mbushur plot me mish të pjekur në hell. Burra, gra dhe fëmijë hedhin valle. Burrat ngrenë dolli, kurse dhëndri rri në këmbë.

Siç shihet secila secila nga pjesët është ngritur mbi bazën e dialogut. Dialogu i një drame ndryshon nga dialogu i një pjese të zakonshme sepse personazhet në dramë nuk komunikojnë vetëm për të biseduar, por për të shpalosur mosmarrëveshjet që të çojnë te konflikti qendror. Prandaj edhe ky dialog ka ngarkesë të madhe emocionale. Dialogu krijon situatë të mprehtë dramatike që vjen si rrjedhojë e pozitës dhe gjendjes shpirtërore të personazheve.

Shpjegimi i titullit

Çajupi vret me pambuk. A godet fenomenin e keq me të qeshur. Çfarë familjeje mund të krijojë një 14 vjeçar?!

Ai trajtoi në këtë komedi tema sociale të kohës, si:martesa në moshë të re, pabarazia e burrit me gruan, marrëdhëniet familjare.

Tana që në fillim të pjesës së parë na duket me të vërtetë e sëmurë kur thotë:

Koka më digjet furrë..

Tana

Gjithë ditën ç’keshe bërë?
Ti për bar e për dru s’vete
dhe qahesh se nukë flete?
Tërë ditën ngas qetë
dhe drek’ e darkë bëj vetë,
gjithë puna përmi mua!

Ajo vazhdon më tej duke u ankuar për punët që bën sepse Vangjeli nuk bën asnjë punë as brenda në shtëpi dhe as jashtë. Ai është thjesht parazit që nuk di të bëjë asnjë lloj pune, veçse të rri tërë ditën.

Vangjeli

Përse të kam marrë grua?
Gratë për punë po janë.

Dembelizmi i Vangjelit është i trashëguar, ai këtë edukatë ka marrë. Ai si burrë nuk jep asnjë kontribut në këtë familje dhe paraqet në këtë mënyrë mentalitetin patriarkal të kohës dhe këtë e tregojnë edhe vargjet në vijim:

Vangjeli (me inat)

Mos më bën të të godit.
se zakonë s’e harrova,
sonte shumë të durova.
Nga hunda s’më heq dot kurrë,
se nuk’ jam si çdo burrë!
Jam shqipëtar i vërtetë,
do të bëj si dua vetë!
Ç’ke që s’pushon duke qarë?
Nga une ç’të ligë ke parë?
S’të kam lënë si të tjerë,
Vetëm, të shkret’ e të mjerë.
Nukë ika kurrë nga fshati,
eja, s’të shkoi inati?
Ngreu të biem të flëmë
dhe këto fjalë t’i lëmë.

Ai thotë që jam shqiptar i vërtetë, pra sipas Çajupit të jesh shqiptar i vërtetë do të thotë të jesh parazit në familje madje e kërcënon të shoqen që nuk e ka lënë të vetme, që nuk është larguar si të tjerët dhe ajo duhet të kënaqet kështu vetëm me prezencën e tij. A nuk i hyn thellë problemeve familjare dhe nuk e kupton as shkakun e vërtetë të sëmundjes së gruas së vet dhe i thotë marrim mjekun. Por, në fakt Tana nuk është me të vërtetë e sëmurë, ajo ka një sëmundje shpirtërore. Ajo lodhet nga punët dhe shfrytëzohet në familje, prandaj mendon që martesa e djalit do ta bëjë atë të ndryshojë status. Ajo do të luajë rolin e vjerrës, siç kishte bërë dikur vjerra me të.

Tana

…

Kur të kem nusenë ndihmë,
punëtë bënenë vetë,
nukë rrojmë me jetë!
Pse s’më flet?

Çajupi e ka kuptuar shumë mirë që martesat bëhen për të marrë një krah pune, një ndihmë. Ajo që e bën qesharake këtë martesë është diferenca e madhe e moshës së dhëndrit dhe nuses. Duket në pamje të parë sikur ato po marrin një shërbëtore në shtëpi.

Kjo lloj martese në moshë të re ishte zakon, mentalitet i vjetër. Këtë e pohon edhe Tana në vargjet:

Tana

Me mua kur u martove,
sa vjeç jeshe, mos harrove?
Tani për djalënë tonë
do të ndërrojmë zakonë?

Fakti që kanë shumë ara dhe vreshta tregon që kanë nevojë për ndihmë, për dikë që t’i ndihmojë të punojë arat, por tregon edhe që ishin të pasur.

Vangjeli

Minji gdhietë, moj Tanë!
Tani lë bejnë mënjanë
dhe hajde të flemë pranë,
eja se më mori gjumi. (Shtrihet.)

Ky është treguesi tipik i burrit shqiptar që nuk ka ndër mend të zgjidhë problemet e shtëpisë, por të flejë gjumë e t’i kthejë kurrizin këtyre problemeve.

Fjalët e Tanës janë komike dhe kundërshtojnë njëra – tjetrën. Nga njëra anë ajo thotë që djali është bërë burrë dhe nga ana tjetër kemi një burrë 14 vjeçar. Tana duket sikur po qan nga gëzimi që do të bëhet vjerrë, por ajo qan nga gëzimi që po i vinte dikush t’i bënte punët dhe statusi i saj do të ndryshonte.

E vetmja figurë tragjike këtu është Marigoja sepse është ajo që e pëson gjithë këtë situatë. Gjatë dialogut midis Tanës dhe Vangjelit personazhi i Tanës pëson një transformim që mun ta paraqesim edhe me anë të një kurbe. Ajo e nis bisedën me ankesat e saj, qan që të tregohet e dobët para të shoqit, e kundërshton atë, e qorton që ta vërë në sedër, mallkon veten dhe në fund arrin qëllimin e saj.

Komizmi në këtë vepër ndërtohet me:

Mospërdorimin e emrave të personazheve duke i quajtur: nusja, dhendri;
Përdorim i urimeve: mirë që shpëtove. Qoftë këmbë e mabrë, të të rrojë, të të rrojë burri etj;
Mallkimeve: ujku të të hajë;
Gjithashtu përdoren edhe mjaft fjalë krahinore dhe kjo vihet re si në leksik edhe në sintaksë. Përdorimi i fjalëve me theks tejfundor, ndërkohë që shqipja ka thks fundor i jep vargut muzikalitet.
Përdorimi i shprehjeve frazeologjike, si: i dalçin që të dy, i vaftë shpirti në derra etj.

Temperamenti i Çajupit spikat edhe në përdorimin e mjeteve shprehëse, si: pyetjet retorike, përsëritjet, anaforat, pasthirrmat. Tana është një personazh i ndikuar tek autori pasi personifikon figurën e gruas zagorite. Kjo ka ndikuar te Çajupi që në lindje, pasi fëmijëria e tij është e mbushur me mbresa të shumta e të larmishme, por drama shoqërore e gruas zagorite në atë kohë ka luajtur rol parësor në vetëdijen e autorit.